Polisa na życie a wyjazd. Czy ubezpieczenie zadziała za granicą?

Planujesz wyjazd i zastanawiasz się, czy Twoje ubezpieczenie na życie chroni Cię również poza Polską? Dobra wiadomość jest taka, że polisa na życie z reguły działa na całym świecie – niezależnie od tego, czy przebywasz w kraju, czy za granicą. Ochrona obejmuje więc te same zdarzenia (np. śmierć, nieszczęśliwy wypadek, pobyt w szpitalu) także podczas podróży lub pobytu poza krajem. Trzeba jednak wiedzieć, jak załatwić formalności w razie nieszczęścia, jakie mogą pojawić się ograniczenia oraz o co zadbać przed wyjazdem. 

Czy ubezpieczenie na życie faktycznie działa za granicą?

Tak. Standardowa polisa na życie obowiązuje również poza granicami kraju, w którym została zawarta. Jeśli dojdzie do zdarzenia objętego ubezpieczeniem (np. zgonu ubezpieczonego) za granicą, towarzystwo wypłaci należne świadczenie tak samo, jak za zdarzenie w Polsce. Ochrona działa 24 godziny na dobę na całym świecie – miejsce zdarzenia nie ma znaczenia dla prawa do odszkodowania, o ile oczywiście opłacasz składki i spełnione są warunki umowy.

Warto jednak pamiętać, że polisa na życie zapewnia wypłatę świadczenia pieniężnego, ale nie pokrywa bezpośrednio kosztów organizacyjnych związanych z wypadkiem za granicą. Na przykład ubezpieczenie na życie nie opłaci kosztów transportu zwłok do Polski ani leczenia za granicą – od takich wydatków są ubezpieczenia turystyczne i assistance. Świadczenie z polisy życiowej (suma ubezpieczenia) zostanie wypłacone uposażonym, a oni mogą przeznaczyć te środki na dowolny cel, np. aby pokryć koszty sprowadzenia ciała zmarłego do kraju.

Czy polisa na życie obejmuje krótkie wyjazdy (wakacje, delegacje)?

Tak, podczas krótkiego wyjazdu zagranicznego Twoja polisa na życie nadal Cię chroni. Jeżeli wyjeżdżasz na wakacje lub w podróż służbową, nie musisz obawiać się, że ochrona przestanie działać. W razie nieszczęśliwego zdarzenia objętego polisą – np. poważnego wypadku czy śmierci – ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie Twoim bliskim zgodnie z sumą ubezpieczenia. Krótkoterminowy pobyt za granicą nie wymaga zgłaszania ubezpieczycielowi, o ile nie jest to zastrzeżone w umowie.

Warto natomiast pamiętać, że polisa na życie to nie to samo co ubezpieczenie turystyczne. Na urlopie mogą zdarzyć się sytuacje, w których potrzebne będzie pokrycie kosztów leczenia, transportu medycznego czy ratownictwa – a tych polisa na życie nie zapewnia. Dlatego na wakacje warto dokupić osobne ubezpieczenie turystyczne, które pokryje np. koszty leczenia i assistance. W krajach Unii Europejskiej przyda się także bezpłatna karta EKUZ zapewniająca dostęp do publicznej opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak dla obywateli danego państwa. Podsumowując: na czas krótkiego wyjazdu polisa na życie daje Ci zabezpieczenie finansowe (np. na wypadek śmierci), ale dla pełnej ochrony zdrowia i innych ryzyk podróżnych dokup polisę turystyczną i zabierz EKUZ.

Czy polisa na życie chroni przy długotrwałym pobycie lub emigracji?

Tak, w większości przypadków możesz kontynuować ochronę z polisy na życie nawet przy długim pobycie za granicą lub emigracji. Ubezpieczyciele najczęściej nie ograniczają terytorialnie ochrony – jeśli wyemigrujesz, Twoja polisa nadal wypłaci świadczenie w razie zgonu czy innego zdarzenia objętego umową. Ważne jest jednak, abyś dalej opłacał składki i poinformował ubezpieczyciela o zmianie adresu zamieszkania, by korespondencja (np. polisa, aneksy) docierała pod właściwy adres. Sam fakt relokacji czy sezonowej pracy za granicą nie unieważnia polisy na życie.

Zwróć uwagę na okres trwania umowy – polisy na życie są długoterminowe, więc jeśli wyjeżdżasz na stałe, upewnij się, że będziesz mógł dalej regulować składki (np. przelewem z zagranicy lub przez konto internetowe). Dobrze jest także przekazać bliskim kopię polisy i informacje, jak zgłosić roszczenie, gdyby coś Ci się stało poza krajem. Nie musisz wracać do Polski, aby korzystać z ochrony – świadczenia należą się niezależnie od tego, gdzie przebywasz. Pamiętaj jednak, że każdy ubezpieczyciel może mieć nieco inne zapisy. Dla pewności sprawdź w OWU (Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia), czy nie ma klauzul dotyczących długotrwałego pobytu za granicą lub obowiązku zgłoszenia takiej zmiany.

Jeśli planujesz emigrację na stałe, rozważ również praktyczne kwestie: czy Twoja polisa na życie w Polsce w pełni Ci wystarczy, czy warto uzupełnić ją lokalnym ubezpieczeniem w nowym kraju. Polisa z Polski zapewni ochronę globalnie, ale np. nowe miejsce zamieszkania może wiązać się z innym systemem opieki zdrowotnej czy innymi potrzebami ubezpieczeniowymi. Niemniej jednak Twoje istniejące ubezpieczenie na życie będzie działać, dopóki utrzymujesz je w mocy, niezależnie od relokacji.

Czy polisa na życie działa w krajach UE i poza Unią (USA, Kanada, UK, Australia, ZEA itd.)?

Co do zasady – tak, polisa działa zarówno w krajach Unii Europejskiej, jak i poza UE. Towarzystwa ubezpieczeniowe zwykle nie ograniczają ochrony tylko do terytorium Polski. Oznacza to, że jeśli np. wyjedziesz do Niemiec, Norwegii czy nawet tak odległych państw jak USA, Kanada, Australia czy Zjednoczone Emiraty Arabskie – Twoje życie nadal jest objęte ubezpieczeniem. Śmierć ubezpieczonego za granicą (niezależnie od kraju) uprawnia bliskich do otrzymania świadczenia w takiej wysokości, na jaką się ubezpieczyłeś.

Uwaga jednak na szczegóły umowy: niektóre polisy mogą zawierać ograniczenia terytorialne dla dodatkowych umów (riderów). Przykładowo zdarza się, że ochrona na wypadek leczenia szpitalnego obowiązuje na całym świecie tylko w razie wypadku, ale już w razie choroby – tylko na terenie określonych państw. Jeden z ubezpieczycieli w OWU zastrzega, że pobyt w szpitalu spowodowany chorobą jest objęty ochroną wyłącznie na obszarze UE oraz takich krajów jak m.in. Wielka Brytania, Norwegia, Szwajcaria, USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Turcja czy wybrane kraje bałkańskie. Oznacza to, że jeśli trafiłbyś do szpitala np. w ZEA lub innym kraju poza tą listą z powodu choroby, świadczenie dodatkowe mogłoby nie przysługiwać. Dlatego zawsze sprawdź OWU pod kątem ewentualnych ograniczeń terytorialnych – każdy ubezpieczyciel może mieć własną politykę w tym zakresie.

Podsumowując, podstawowa ochrona na wypadek śmierci działa na całym świecie, natomiast przy niektórych ryzykach dodatkowych (np. leczenie, operacje, uszczerbek na zdrowiu) mogą istnieć ograniczenia co do kraju zdarzenia. Jeśli podróżujesz do bardzo egzotycznych lub potencjalnie niebezpiecznych miejsc, tym bardziej przeczytaj warunki polisy – może być tam np. wykluczenie krajów ogarniętych wojną (o czym więcej poniżej).

Czy grupowe ubezpieczenie na życie z pracy działa za granicą tak samo jak indywidualne?

Tak, zakres ochrony w polisach grupowych (np. z zakładu pracy) z reguły obowiązuje na takich samych zasadach jak w polisach indywidualnych. Jeżeli jesteś objęty grupowym ubezpieczeniem na życie u pracodawcy, to ochrona również działa 24/7 na całym świecie, w tym podczas delegacji zagranicznych czy urlopów. Zakres zdarzeń zwykle pokrywa się z ofertą indywidualną – grupowe polisy również wypłacają świadczenie w razie śmierci ubezpieczonego, poważnej choroby, pobytu w szpitalu itp., a sumy ubezpieczenia często są podobne.

Należy jednak pamiętać o specyfice polisy grupowej: ochrona trwa tak długo, jak długo jesteś pracownikiem firmy, która wykupiła to ubezpieczenie. Jeśli zakończysz pracę i wyjedziesz za granicę (emigracja), Twoje ubezpieczenie grupowe prawdopodobnie wygaśnie wraz z ustaniem zatrudnienia. W takiej sytuacji warto zawczasu pomyśleć o kontynuacji ochrony na własną rękę. Część ubezpieczycieli umożliwia indywidualną kontynuację grupowej polisy na życie po odejściu z pracy (trzeba podpisać nową umowę już bez pośrednictwa pracodawcy). Alternatywnie możesz kupić nową, indywidualną polisę na życie – tak, aby nie zostać bez ochrony podczas dłuższego pobytu za granicą.

Jeżeli pracodawca wysyła Cię na delegację lub kontrakt zagraniczny, zazwyczaj Twoja polisa grupowa nadal obowiązuje (składki są opłacane, a Ty wciąż jesteś pracownikiem firmy). W razie zdarzenia zagranicznego świadczenie wypłaci ubezpieczyciel na takich samych zasadach, jakby zdarzenie zaszło w Polsce. Podsumowując: polisy grupowe chronią za granicą tak samo jak indywidualne, ale upewnij się, że nie przerwiesz ciągłości ubezpieczenia przy zmianie pracy czy kraju zamieszkania.

Co zrobić w razie śmierci ubezpieczonego za granicą? Jak przebiega wypłata świadczenia?

Śmierć ubezpieczonego za granicą uprawnia bliskich (uposażonych) do otrzymania odszkodowania z polisy – tak samo, jak w przypadku zgonu w kraju. Procedura zgłoszenia roszczenia wygląda bardzo podobnie, z tą różnicą że trzeba dostarczyć zagraniczne dokumenty potwierdzające zdarzenie, często wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski. Oto, co należy zrobić krok po kroku, gdy dochodzi do zgonu ubezpieczonego poza Polską:

• Zgłoszenie zdarzenia do ubezpieczyciela: Bliscy powinni jak najszybciej skontaktować się z towarzystwem ubezpieczeniowym. Można to zrobić zdalnie – telefonicznie lub mailowo. Nie ma konieczności osobistego stawiennictwa w Polsce, całą procedurę można przeprowadzić na odległość. Ubezpieczyciel wskaże, jakie dokumenty są wymagane i gdzie je przesłać.
• Dokumenty potwierdzające zgon: Podstawowym dokumentem jest akt zgonu osoby ubezpieczonej wystawiony w kraju, w którym nastąpiła śmierć. Niezbędne będzie dostarczenie jego oficjalnego odpisu. Ponadto towarzystwo poprosi o dokument tożsamości zmarłego (np. skan dowodu osobistego lub paszportu) oraz dokumentację okoliczności zgonu, jeśli jest wymagana (np. raport policyjny w razie wypadku, karta zgonu z wpisaną przyczyną zgonu).
• Tłumaczenie dokumentów: Zagraniczne akty zgonu i inne dokumenty obcojęzyczne muszą zostać przetłumaczone na język polski (najlepiej przez tłumacza przysięgłego). Ubezpieczyciel potrzebuje polskojęzycznej dokumentacji do analizy roszczenia. Często wystarczy przesłać skany lub zdjęcia dokumentów wraz z tłumaczeniem, choć niekiedy ubezpieczyciel może poprosić o oryginały lub kopie uwierzytelnione.
• Weryfikacja roszczenia i wypłata: Po otrzymaniu dokumentów towarzystwo weryfikuje, czy zdarzenie jest objęte ubezpieczeniem (sprawdza warunki polisy, wyłączenia odpowiedzialności itp.). Jeśli wszystko jest w porządku, wypłacane jest świadczenie w wysokości sumy ubezpieczenia określonej w polisie. Pieniądze otrzymują uposażeni wskazani wcześniej przez ubezpieczonego – zwykle są to członkowie rodziny lub inne wyznaczone osoby. Uwaga: wypłata z polisy na życie nie wchodzi do masy spadkowej i jest zwolniona z podatku od spadków, więc uposażeni otrzymują ją niezależnie od ewentualnego postępowania spadkowego.
• Kto wypłaca odszkodowanie: Świadczenie wypłaca bezpośrednio towarzystwo ubezpieczeniowe, w którym była zawarta polisa. Nawet jeśli zgon nastąpił np. w innym kraju, nie ubiegamy się o nic od zagranicznych podmiotów – odpowiedzialność ponosi polski ubezpieczyciel (ewentualnie zagraniczny, jeśli tam była polisa). Innymi słowy, Twoja polisa na życie jest “przywiązana” do firmy, która ją sprzedała, a miejsce zdarzenia nie zmienia tego, kto wypłaca pieniądze.

W razie śmierci za granicą dochodzi jeszcze kwestia sprowadzenia ciała do kraju i pochówku. Jak już wspomniano, polisa na życie wypłaci świadczenie pieniężne, ale nie organizuje transportu zwłok. Tę usługę może zapewnić ubezpieczenie turystyczne, o ile obejmowało tzw. koszty repatriacji. Standardowo to rodzina zmarłego odpowiada za sprowadzenie ciała, lecz jeśli zmarły miał odpowiednie ubezpieczenie podróżne, organizacją i pokryciem transportu zajmie się ubezpieczyciel turystyczny. W takim przypadku bliscy powinni skontaktować się również z centrum alarmowym polisy turystycznej i przedstawić wymagane dokumenty (akt zgonu, oświadczenie o przyczynie zgonu itp.).

Podsumowując, wypłata z polisy na życie za śmierć za granicą przebiega podobnie jak w Polsce, tylko wymaga dostarczenia przetłumaczonej dokumentacji. Nie ma obowiązku powrotu do kraju, by dopełnić formalności – wszystko można załatwić na odległość z ubezpieczycielem. Świadczenie trafia do uposażonych i mogą oni dysponować nim wedle potrzeb, np. pokryć koszty pogrzebu czy transportu zmarłego.

Czy są sytuacje, w których polisa na życie nie zadziała za granicą? (Wyłączenia odpowiedzialności)

Polisa na życie – niezależnie od miejsca zdarzenia – może nie wypłacić odszkodowania w określonych sytuacjach zwanych wyłączeniami odpowiedzialności. Są to okoliczności, w których ubezpieczyciel jest zwolniony z obowiązku wypłaty świadczenia. Warto podkreślić, że wyłączenia obowiązują tak samo, gdy jesteś za granicą, jak i w Polsce. Oto najczęściej spotykane wyłączenia, na które trzeba zwrócić uwagę przed wyjazdem (dokładną listę zawsze znajdziesz w OWU swojej polisy):

• Wojna, akty terroru i zamieszki: Towarzystwa z reguły nie ponoszą odpowiedzialności, jeśli śmierć lub uszczerbek na zdrowiu nastąpiły na terenach objętych działaniami wojennymi, stanem wojennym, rozruchami lub aktami terrorystycznymi. Wyjazd w strefę wojny jest więc podejmowany na własne ryzyko (ubezpieczyciel może odmówić wypłaty).
• Celowe działanie ubezpieczonego: Samobójstwo (zwykle jeśli do zgonu doszło w pierwszych dwóch latach trwania polisy), samookaleczenie lub świadome narażanie życia nie są objęte ochroną. Jeśli ubezpieczony targnął się na swoje życie za granicą, świadczenie może nie zostać wypłacone (chyba że minął okres karencji określony w umowie).
• Działania niezgodne z prawem lub skrajnie nierozważne: Ubezpieczyciel ma prawo odmówić wypłaty, gdy zdarzenie wynikało z rażącego zaniedbania lub łamania prawa przez ubezpieczonego. Przykładowo prowadzenie pojazdu bez uprawnień lub pod wpływem alkoholu/narkotyków może skutkować brakiem odszkodowania. Jeśli więc spowodujesz wypadek za granicą, będąc nietrzeźwym, polisa na życie nie zadziała.
• Niebezpieczne sporty i aktywności: Wiele polis wyłącza odpowiedzialność za zdarzenia powstałe podczas uprawiania sportów ekstremalnych lub wysokiego ryzyka (np. skoki ze spadochronem, wspinaczka wysokogórska, nurkowanie na dużych głębokościach) o ile nie wykupiłeś odpowiedniego rozszerzenia. Jeśli planujesz za granicą zajmować się ryzykowną aktywnością, upewnij się, że polisa ją obejmuje, w przeciwnym razie świadczenie nie zostanie wypłacone.
• Udział w bójkach i przestępstwach: Jeśli uszczerbek na zdrowiu lub śmierć nastąpiły wskutek czynnego udziału ubezpieczonego w bójce, zamieszkach, protestach czy przestępstwie, firma ubezpieczeniowa także nie wypłaci świadczenia. Innymi słowy, narażanie się na niebezpieczeństwo w tego typu sytuacjach nie jest chronione polisą.

Powyższe wyłączenia to tylko przykłady – dokładny katalog wyłączeń zależy od towarzystwa i konkretnej umowy. Koniecznie przeczytaj OWU przed wyjazdem, aby wiedzieć, w jakich sytuacjach za granicą możesz nie dostać odszkodowania. Szczególną ostrożność zachowaj, jeśli wybierasz się w region potencjalnie niebezpieczny (wojny, zamieszki) lub planujesz ekstremalne wyczyny. Dobra wiadomość jest taka, że typowe, codzienne wyjazdy turystyczne czy służbowe raczej nie niosą ze sobą ryzyk wyłączonych z ochrony, więc w normalnych okolicznościach polisa zadziała.

Jak przygotować polisę na życie przed wyjazdem? (Porady praktyczne)

Przed podróżą – zwłaszcza dłuższą lub zagraniczną przeprowadzką – warto poświęcić chwilę na przegląd swojej polisy na życie i przygotowanie się na ewentualne trudności. Oto checklista najważniejszych rzeczy, które warto zrobić przed wyjazdem za granicę mając polisę na życie:

• Sprawdź Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU): Upewnij się, że w umowie nie ma ograniczeń terytorialnych ani innych klauzul, które mogłyby ograniczyć ochronę za granicą. Poszukaj zapisów o wyłączeniach odpowiedzialności związanych z podróżami – np. czy polisa wyłącza kraje objęte wojną lub czy wymaga zgłoszenia długiego pobytu poza Polską. Jeśli coś jest niejasne, skontaktuj się ze swoim agentem lub ubezpieczycielem przed wyjazdem.
• Zaktualizuj dane kontaktowe: Jeśli przeprowadzasz się za granicę na dłużej, zgłoś ubezpieczycielowi nowy adres do korespondencji lub dane kontaktowe. Dzięki temu dotrą do Ciebie ważne informacje (np. wezwania do opłacenia składki, aneksy). Aktualizacja danych osobowych (np. adresu zamieszkania) jest standardowym obowiązkiem ubezpieczonego – zaniedbanie go może utrudnić kontakt z firmą ubezpieczeniową w przyszłości.
• Upewnij się co do płatności składek: Zorganizuj sobie tak płatność składki, by wyjazd nie spowodował przerwy w opłacaniu polisy. Jeśli zwykle płacisz przelewem z polskiego konta, upewnij się, że będziesz mieć do niego dostęp z zagranicy lub skonfiguruj automatyczne płatności. Brak opłacenia składki może skutkować wygaśnięciem polisy – nie dopuść do tego z powodu zmiany kraju pobytu.
• Poinformuj bliskich o polisie: Zostaw zaufanej osobie (małżonkowi, rodzicom, pełnomocnikowi) kopię umowy ubezpieczenia lub przynajmniej informację o tym, gdzie masz polisę i u jakiego ubezpieczyciela. W razie Twojej śmierci za granicą uposażeni będą musieli skontaktować się z ubezpieczycielem – dobrze, aby wiedzieli, gdzie szukać dokumentów i jaki jest numer polisy. Możesz też wyposażyć bliskich w instrukcje zgłoszenia roszczenia oraz listę dokumentów potrzebnych do wypłaty (np. akt zgonu, dowód tożsamości zmarłego, dane polisowe), aby w trudnej chwili formalności przebiegły sprawniej.
• Zweryfikuj sumę ubezpieczenia i zakres pod kątem wyjazdu: Zastanów się, czy wysokość sumy ubezpieczenia nadal odpowiada potrzebom Twojej rodziny, zwłaszcza jeśli wyjeżdżasz na dłużej lub do kraju, gdzie koszty życia są wyższe. Być może warto ją zwiększyć, aby w razie najgorszego Twoi bliscy mieli zapewnione środki na uregulowanie spraw za granicą (np. transport i pogrzeb) oraz dalsze życie. Sprawdź też zakres umów dodatkowych – jeśli np. obawiasz się poważnego zachorowania za granicą, upewnij się, że masz odpowiednie rozszerzenie (np. opcję pokrycia kosztów leczenia za granicą lub drugiej opinii medycznej).
• Rozważ dodatkowe ubezpieczenie turystyczne lub zdrowotne: Polisa na życie zabezpiecza przede wszystkim finansowo Twoich bliskich na wypadek Twojej śmierci lub uszczerbku na zdrowiu. Nie zapewnia jednak pokrycia kosztów leczenia czy akcji ratunkowych za granicą. Dlatego przed wyjazdem (szczególnie do krajów poza UE) wykup dobrą polisę podróżną, która w razie choroby lub wypadku pokryje rachunki za leczenie, hospitalizację, transport medyczny czy ewentualną repatriację zwłok. Taki pakiet turystyczny uzupełni działanie polisy na życie i zagwarantuje kompleksową ochronę.

Przygotowanie się w powyższy sposób da Ci pewność, że Twoja polisa na życie zadziała skutecznie za granicą, a bliscy będą wiedzieli, co robić w razie kryzysu. Na koniec przypomnijmy: ubezpieczenie na życie co do zasady działa na całym świecie, ale to na Tobie spoczywa odpowiedzialność, by znać warunki swojego ubezpieczenia i dopełnić ewentualnych formalności. Dzięki temu, niezależnie od tego czy wyjeżdżasz na krótki urlop, kontrakt do kraju UE czy emigrujesz za ocean – masz spokojną głowę, że w najgorszym wypadku Twoi bliscy otrzymają należne wsparcie finansowe.